«انتخاب» / لیلا مرگن: «داپ» ابر پروژهای دیگر از مجموع پروژههای سدسازی ترکیه است که نام آن اصلا در سطح رسانهها مطرح نشده است. این پروژه کاملا چراغ خاموش و محرمانه پیش میرود. پروژهای که به دلیل اثرگذاری مستقیم بر آورد روخانه ارس، حیات شمال غرب ایران را بهطور جدی تهدید میکند. پروژه آناتولی شرقی یا داپ که ترکیه حدود یک دههای است آن را آغاز کرده است، حاصل تجربیات گاپ است.
ترکیه از تجربیات آناتولی جنوب شرقی (گاپ) استفاده کرده و اجازه نمیدهد که اطلاعات دومین ابرپروژهاش که تبعات منفی زیادی بر ایران دارد، به راحتی در دسترس همه قرار گیرد. آنطور که حجت میان آبادی پژوهشگر دیپلماسی آب و دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس میگوید: اجرای پروژه داپ حتی میتواند تامین آب شرب شمالغرب کشور را هم با چالش جدی مواجه کند. این ابر پروژه بر خلاف گاپ که سوغاتش ریزگردها بود، به دلیل اجرا بر روی سرشاخههای ارس، ایران را مستقیما تحت تاثیر قرار میدهد، ولی متاسفانه هیچ معاهدهای بین ایران و ترکیه بر سر رعایت حقابههای پایین دست وجود ندارد. عمق فاجعه وقتی بیشتر آشکار میشود که بدانیم پروژه گاپ با آن همه مشکلات برای ایران، پروژهای بود که سدهایش برقآبی بودند و آب ذخیره شده پشت این سدها به مصرف نمیرسید بلکه برای تامین برق رهاسازی میشد، اما در پروژه داپ که بر روی ارس ساخته میشود، هدف توسعه کشاورزی و مصرف آب است. در چنین شرایطی آیا نباید نگران سرمایهگذاری چند هزار میلیاردی ایران در گوش راست گربه نقشه ایران برای توسعه اراضی کشاورزی پایین دست سد خداآفرین بود؟
ترکیه که سودای احیای امپراطوری عثمانی را در سر میپروراند، چند دههای است تحرکات آبی توسعه طلبانهای را از خود نشان میدهد. انبوه پروژههای سدسازی ترکیه در منطقه نه تنها کشورهای همسایهاش را متاثر کرده است بلکه دودش به چشم کشورهای کمی دورتر هم رفته است. ریزگردهای حاصل از سدسازی ترکیه در پروژه گاپ، چندین هزار متر بالای سطح زمین پرواز میکنند و گستره وسیعی از مناطق اطراف ترکیه و عراق را درگیر میکنند. در چنین شرایطی به جای آنکه کشورهای منطقه به فکر چارهاندیشی از مسیر دیپلماسی و رعایت حقآبههای پایین دست باشند، هر کدام تلاش میکند کنترل خود را بر منابع آبی بیشتر کند.